Zabezpieczenie prewencyjne zabytku architektury lub cennych reliktów budownictwa murowanego w pracach konserwatorskich stanowi czynność wyjściową o znaczeniu podstawowym. Akcję tę podejmuje się w przypadkach awaryjnych oraz gdy zmuszają do tego trudności natury gospodarczej, a zwłaszcza — brak środków finansowych na właściwą konserwację.
Zabezpieczenie prewencyjne podejmuje się głównie w celu zahamowania procesów wywołujących zniszczenia lub w celu zneutralizowania na określony czas czynnych ognisk powodujących destrukcję układów murowanych, albo odizolowania konstrukcji i materiałów od czynników niszczących. Jako przykład mogą tu posłużyć zabiegi zmierzające do prowizorycznej ochrony budowli przed działaniem opadów atmosferycznych, wód atakujących fundamenty itp.
Zabezpieczenie prewencyjne lub profilaktyczne wzmocnienie stosuje się też często w celu utrzymania stanu istniejącego i niedopuszczenia do jakichkolwiek zmian strukturalnych lub zniekształceń (deformacji) układu, zanim nie zostaną przeprowadzone zabiegi konserwatorskie oparte na właściwych środkach technicznych.
Będą to m.in. zabiegi o charakterze profilaktyki statycznej, podejmowane przy obiektach lub elementach zakwalifikowanych do stanu technicznego III i dalszych. Zabiegi tego rodzaju mają głównie na celu częściowe lub całkowite odciążenie osłabionych elementów, podparcie ich i przytrzymanie nadmiernie spękanych lub zdeformowanych, niebezpiecznie ugiętych, wyboczonych itp.
Problem tymczasowego zabezpieczenia lub wzmocnienia elementów murowanych występuje także prawie zawsze w toku prac budowlano-konstrukcyjnych, a zwłaszcza przy pracach związanych z oczyszczeniem zabytku z nawarstwień i przy pracach rekonstrukcyjnych, przy przebijaniu i rozszerzaniu otworów drzwiowych i okiennych itp.
Usuwanie elementów zbędnych, wymiana i wzmocnienie osłabionych lub uszkodzonych pociągają za sobą konieczność czasowego zabezpieczenia tych czy innych partii konstrukcji murowanych. Toteż prowizoryczne prace zabezpieczające i wzmacniające stanowią jeden z istotniejszych działów techniczno-konserwatorskiej działalności, wymagającej fachowej znajomości przedmiotu.
Metody zabezpieczenia prewencyjnego mogą być bardzo różnorodne, zależnie od charakteru i przyczyn zniszczeń lub uszkodzeń, stanu technicznego budynku i jego podstawowych elementów konstrukcyjnych, a także będących do dyspozycji środków technicznych.
Przy zabezpieczeniu prewencyjnym środki działania w zasadzie nie ingerują w ukształtowanie strukturalne układu, lecz stwarzają warunki, które zapobiegają przyczynom wywołującym zniszczenie i oddalają skutki ich działania, aby nie dopuścić do dalszej destrukcji lub ruiny.
Na temat środków stosowanych w budownictwie przy usuwaniu tych czy innych uszkodzeń powierzchniowych wywołanych fizycznymi, chemicznymi lub mechanicznymi przyczynami, w praktyce istnieje wiele wyczerpujących opracowań fachowych, stąd w dalszym ciągu pracy uwaga będzie poświęcona głównie zagadnieniom profilaktyki statyczno-wytrzymałościowej.
Sposób prewencyjnego zabezpieczenia w tym przypadku powinien wynikać z charakteru deformacji, właściwości strukturalnych i wytrzymałościowych podstawowych konstrukcji, jak fundamentów, ścian, stropów, ukształtowania przestrzennego budowli, jakości gruntu i innych czynników.
Elementy murowane zdeformowane lub osłabione, względnie zdradzające możliwość zachwiania równowagi statycznej, zwykle przytrzymuje się albo podpiera za pomocą prowizorycznych konstrukcji drewnianych w postaci stempli, zastrzałów i innych związanych z nimi elementów wspomagających. Przekrój tych elementów, ich usytuowanie, rozmieszczenie i wzajemne powiązanie zależą od specyfiki funkcji konstrukcyjnej wzmacnianego elementu i występujących przy tym sił.
W przypadkach nieskomplikowanych dla zabezpieczenia lub wzmocnienia konstrukcji nie sporządza się nawet odpowiedniej dokumentacji technicznej, a w doborze środków kieruje się wprost nabytym doświadczeniem. We wszystkich innych okolicznościach, gdy uszkodzenia są poważniejsze, a zwłaszcza gdy zachodzą objawy naruszenia spoistości struktury lub stateczności układu, zabiegi wzmacniające muszą być przeprowadzone wg ściśle ustalonej koncepcji konstrukcyjnej, przedstawionej w postaci odpowiednich rysunków popartych obliczeniami itp.
Przy stosowaniu zabiegów zabezpieczających lub wzmacniających obowiązuje następująca ogólna zasada: wprowadzone środki w żadnym przypadku nie mogą wpłynąć na pogorszenie pracy elementu łub obiektu, same zaś roboty zabezpieczające muszą być prowadzone z wielką rozwagą i ostrożnością.